Het Tanghof: spanning en cultuur

Een tang is oud Fries woord voor een zandrug in een lagere omgeving.  Iets zoals een landtong, zij het dan niet in zee maar te midden van moerassige gronden.  Zo’n zandrug is de huidige Reepkenslei met inbegrip van het kasteel Ter Tangen, beter bekend als het Tanghof.  Zo’n 700 jaar geleden al werd het goed onder die naam vermeld, eerst als een hoeve die alsmaar statiger proporties aannam, tot alweer zo’n rijke Antwerpenaar er ook een “speelhuis” liet oprichten: we zitten dan al rond 1600.  De Reepkenslei werd de lijnrechte verbinding met de heerbaan. 

Tussen 1730 en 1780 onderging het kasteel belangrijke wijzigingen en kreeg het zijn huidige uitzicht.  De trapgevel werd in de geest van het classicisme vervangen door een driehoekig fronton.  Voor- en achtergevel werden aangepast aan de heersende rococomode met schelpmotieven en radvensters.  Uit deze tijd dateren eveneens de toegangspoort, het koetshuis, de stallingen, de Franse geometrische tuin en de hofgracht.  Toen werd ook de naam “Roosenhof” of  “’t Hof van Roose” gebruikt, naar de familie die het bezat.

De architect die voor de plannen tekende was niet de minste: Jan Peter Van Baurscheit de Jonge, zeg maar de bOb Van Reeth van die tijd.  Het voormalig koninklijk paleis en het Osterriethuis aan de Meir in Antwerpen zijn ook van zijn hand.  De smeedijzeren toegangspoort liet hij uitvoeren door de Kontichse kunstsmid Cornelius Marcx.  In het kasteel zelf voorzag hij ook een kleine maar stemmige kapel.

Tijdens de Boerenkrijg (1798) was het Tanghof het plaatselijk hoofdkwartier van de opstandelingen tegen de Fransen.  En in 1829 werd er de Conferentie van Kontich belegd: een belangrijk moment in de strijd tegen de politiek van de Hollandse bezetters… Ondertussen leverden de kasteelvrouwen ook hun bijdrage tot de volksopvoeding door hun steun bij het oprichten van een meisjesschool, waar later het Sint-Jozefinstituut  zou uit ontstaan.  Op het hof zelf werd er in 1886 een weeshuis ondergebracht dat in 1891 werd overgebracht naar Altena.  En vanaf 1903 vonden een aantal verjaagde Franse kloosterlingen er onderdak.

Daarna werd advokaat-bankdirecteur L. Fierens eigenaar.  Hij kocht het mooie Apellesbeeld van Walter Pompe aan dat nog altijd een ereplaats heeft in het kasteelpark.  Toen hij in een miljoenenkrach verwikkeld geraakte, kwam het domein in handen van J. Moorkens: deze familie is bekend van de moto- en autobedrijven in de Pierstraat.  Maar vóór hij een succesvol zakenman was geworden, moest hij het kasteel in de jaren dertig al van de hand doen.  Sindsdien is het eigendom van de familie Breugelmans, die een vooraanstaande rol speelt in het Antwerpse zakenleven.

Tijdens de oorlog brachten de Duitsers er hun hoofdkwartier onder.  Na hun vertrek bleef het Tanghof jarenlang verlaten en geraakte het verwilderd.  Het is in die periode (jaren 30 van de vorige eeuw?) dat de oude foto werd getrokken.  Wie de twee jonge vrouwen zijn, hebben we helaas niet kunnen achterhalen.  Misschien kan één van onze oudere lezers het zich herinneren?

 

Deze oude foto stond enkele maanden geleden al in dit dorpsblad.  Verkeerdelijk bij het artikel over het Hof van Spruyt.  Wij baseerden ons op de mondelinge uitleg die we erbij hadden gekregen, en die sloot dus als een tang op een varken!  We moeten toegeven: we hadden het Tanghof nog niet van dichtbij kunnen bewonderen.  Gelukkig maakte mevrouw Breugelmans er ons attent op.  En we kunnen u verzekeren: het kasteel heeft er nooit zo verzorgd en onderhouden uitgezien als nu.  Het is nog altijd “een der fraaiste buitenplaatsen der omgeving”, zoals volksschrijver Abraham Hans het noemde.  Het geheel is sinds 1995 terecht beschermd als monument en dorpsgezicht, met inbegrip van de omgevende dreven.

Volgende keer zullen we het hebben over de boerderij die er idyllisch naast ligt. (Zie het artikel "Boeren op 't kasteel".)

Tekst: Frank Hellemans, foto's: McH en Kring voor Heemkunde.
Uit: KONTICH WAARLOOS Hier en Nu, mei 2009.

HOME

Created: 22/06/2009
© 2003 - MuseumKontich - Alle rechten voorbehouden