Kontich-Waarloos vroeger & nu


Erfgoeddag 2010: fake!

Dit jaar staat de erfgoeddag (25/04 en 02/05/2010) in het teken van “fake”. Fake betekent zoveel als vals, namaak, bedrog.  Kunstenaars en handige vaklui proberen al vele eeuwen ons oog te misleiden.  En soms proberen ze ons uiteraard ook botweg te bedriegen.  Een thema waar je vele kanten mee uitkan dus.

Vervalsingen bijvoorbeeld.  Iedereen heeft al wel eens gehoord van Hans Van Meegeren.  Hij is er lange tijd in geslaagd de grootste kunstkenners te misleiden met zijn zogenaamde schilderijen van Vermeer, een van de grootste Hollandse Meesters uit de Gouden Eeuw. Vorige eeuw was dat een groot schandaal: echte Vermeers zijn zeldzaam en kostbaar.  Regelmatig duiken er ook valse Picasso’s en Dali’s op: moderne kunstwerken zijn waarschijnlijk nog makkelijker na te bootsen.  En ook Kontich had af te rekenen met een vervalsing: de Sarapis-scherf uit de Gallo-Romeinse oudheid bleek een uit de hand gelopen grap te zijn van een amateur-archeoloog.  Maar dat hebt u al in het informatieblad van de gemeente kunnen lezen (meer info: klik HIER en hier ook nog).  Je vindt ze in het museum.

Trompe-l’oeils dan.  Kunstenaars of vormgevers proberen opzettelijk het oog te misleiden.  Als ze het vakkundig gedaan hebben, oogsten ze lof.  Je hebt misschien zo’n voorbeeld in huis.  Oude schoorsteenmantels van hout of plaaster werden zo bedrieglijk natuurgetrouw geschilderd dat het lijkt alsof ze van echt marmer zijn.  In de Renaissance werd dit procedé vaak toegepast op een onderdeel van een schilderij: papieren tegen de achterwand gespijkerd, levensechte insecten… En op de duur werd het zelfs het onderwerp van een schilderij.

Zo’n schilderij is in het bezit van de Kring voor Heemkunde.  Het hangt in het Documentatiecentrum, Duivenstraat 22.  Het is gesigneerd IP, wat staat voor Iacobus (Jacques) Plasschaert.  En het is gedateerd: 1739.  Van deze kunstenaar is niet veel bekend, behalve enkele schilderijen (waarvan nog een tweetal trompe-l’oeils) die elders in Europa vertoeven.  Het onze is toch wel een bezoekje waard en voor deze gelegenheid werd het deskundig opgefrist.

Het betreft als het ware een ingekaderde plankenwand waaraan allerlei documenten bevestigd zijn.  Opvallend is een omgeplooid exemplaar van de “Gazette van Antwerpen” van vrijdag 4 maart 1739.  De correspondent uit Napels meldt dat er een gravin overvallen is geweest in januari.  Tegenwoordig komt het nieuws wel sneller tot ons!  Als we in wijzerzin ons oog over het tableau laten gaan, zien we rechts enkele brieven en een almanak van 1739, daaronder een officieel document, gedateerd december 1727, daaronder weer een bundel brieven en kattebelletjes.  Onderaan in het midden hangen enkele prenten boven elkaar, de bovenste is gedeeltelijk opgerold.  Links een “Filasse van Quitantien anno 1739” (rekeningen dus) en in de linkerbovenhoek weer enkele brieven.  Boeiend om eens in detail te bekijken: er wordt een hele wereld van toen opgeroepen!

Er zijn nog voorbeelden van “fake” te zien, zowel in het Documentatiecentrum als in het Museum voor Heem- en Oudheidkunde.  Je kan ze komen ontdekken op de zondagen 25 april en 2 mei van 10 tot 18 uur.  Tegelijkertijd is het de jaarlijkse “Kunstenwandeling”. In het Documentatiecentrum stellen ook twee amateurkunstenaars tentoon (waarvan één een medewerker is van dit krantje).  Maar ik kan jullie verzekeren dat hun werk niet fake is! 

Tekst: Frank Hellemans, met dank aan Leo Wuyts; illustratie: Koninklijke Kring voor Heemkunde.
Uit: KONTICH WAARLOOS Hier en Nu, april 2010.

HOME

Created: 15/04/2010
© 2003 - MuseumKontich - Alle rechten voorbehouden